« کنایه ها و ضرب المثل های ترکی »

( د ... ز )

[ د ]

* «  »

* « دا بـو آت، بـو دُوَنـِه، قِـیـتَــرمَــز . »
** « دیگه این اسب، این شتر را برنمی گرداند (نمی تواند برگرداند) . » **

* « داش آت اَلین [قولین] آچیــــلا . »
** « سنگ پرتاب کن [تا] بغلت (زیر کتفت) وا شه . » **

* « دالــدادا گـولمَـه، آغـزی اُرگَنـِـه / دالـــدادا اُسّـورمــا، گـئوتـی اُرگَـنـِه . »
** « در خفا نخند، دهنت عادت میکنه / در خلوت نگوز، کو...ت عادت میکنه . » **

* « دالـدا قـالای، دیـیـَـرلَــر: گیـجــدِه؛ قـابـاقـا دوشَی دیـیَـلَــر: بیـجــدِه . »
** « غقب بمانی، میگن: گیجه؛ جلو بیفتی، میگن: بیجه . » **

* « دالـدان آتـان، تـوبّـوغـا دِیـَــر . »
** « [چیزی که] از پشت سر پرتاب بشه، به قوزک پا میخوره . » **

* « دالـدان تـوتـان چــراغ، ایشیق وِرمـَــز »
** « چراغی که از پشت سر گرفته شده باشه، [به جلو] نور نمیده . » **

* « دریـادان گِـچَــر، آمّـا ایـاقـو یـاش اولمــاز . »
** « [حتّی] از دریا رد میشه، امّا پاش [هم] خیس نمیشه . » **

* « دِئـرمـان، نـوبَـتِــنَـن دِر . »
** « آسیاب [هم] به نوبت است . » **

* « دلّاک سـیز، بـاش قئــرخمــاق . »
** « بدون سلمانی، سر تراشیدن . » **

* « دَلـی دَلـیـنـِـه گـئـورَنــدَه، چُـمّـاقـونـو گـیـزلَـــدَر . »
** « دیوانه [وقتی] دیوانه ای را ببیند، چماقش را مخفی میکند . » **

* « دَلـی یَـه، همیشه بـایـرامــدی . »
** « برای دیوانه، همیشه عید است . » **

* « دئـوز یـول گـِـدَه بیـلـمـی، شـوخـومـنـا شـالّاق آتـی . »
** « [راه] راست نمی تونه بره، [آنوقت] توی شخم (کلوخ زار) لگد پرانی میکنه . » **

* « دمّـِـر قـاپـونین آغـاج قـاپـویـا، ایشه دوشَــر . »
** « در آهنی به در چوبی کارش می افتد ( [بالاخره] در آهنی [روزی] به در چوبی محتاج میشه ) . » **

* « دوست بـاشــا بـاخــار، دشمن، ایـاغــا . »
** « دوست به [بالا] سـر [آدم] نگاه میکـند، دشمن به پـای [آدم] . (دوست تـرقّـی انسـان را می بیـند (میخـواهــد)، دشمن خـواریش را .) » **

* « دوست منِـه یـاد اِئـلَـه سین، بیــر ایچـِـه پـؤت قـؤزونــان . »
** « دوست مرا یاد کند، [ولو] با یک گردوی مغز پوک . » **

* « دوشـانـا دیـیـَـر: قـاچ، تـازی یـَـه دیـیـَـر: تـوت . »
** « به خرگوش میگه: بدو، به تازی (سگ شکاری) میگه: بگیر . » **

* « دوشـان چُمّـاقــا تـوش گَـلـــدِه . »
** « خرگوش به چماق توش آمدن . ( اتّفاقی و شانسکی خرگوش به چماقش خورد . ) » **

* « دَ دَه سینـَن نـَمـَـه گؤلو دَرمیشَـم، بالاسین نان نـَمـَه گؤلابـو تـوتـــام ؟  »
** « از پدرش چه گلی چیده ام، [که] از بچّه اش چه گلابی بگیرم ؟ » **

* « دُئـوَه قـویـروقــو یـِـرَه چـاتـانـّــا . »
** « هر وقت دم شتر به زمین رسید . » **

* « دُئـوَه نِـه قـؤز قـابـوقـونـــدا سـووارمـــازلار . »
** « به شتر با پوست گردو آب نمی دهند . » **

* « دول آرواد، ول آرواد . »
** « زن بیوه، زن ول . ( بیوه زن همیشه ول است . ) » **

* « دول آروادیـن، دیـوارو آلچــاق اؤلار . »
** « بیوه زن دیوارش کوتاه میشود (است) . » **

* « دیشین آغــوریـر، چک قـورتــول؛ بـاشـین آغـوریـر، ائـول قـورتـول . »
** « دندانت درد میکنه، بکش راحت شو؛ سرت درد میکنه، بمیر راحت شو . » **

* « دیـل بیـلـمَـــز، تـارو تـانـومـــاز . »
** « زبان نمی فهمه، خدا نمی شناسه . » **

* «  »

[ ر ]

* «  »

* « روزگـار همیشه بـوجـور قـالمـــاز . »
** « روزگار همیشه اینجری نمی مونه . » **

* «  »

[ ز ]

* «  »

* « زمــزم سوینـانــدا یُـووای، تـمـیــز اولمـــاز . »
** « [اگر] با آب زمزم هم بشویی، تمیز نمیشه . » **

* « زمسـتان چِـکمَــه میش بلبل، بهـارین قـَـــدرِنـِـه بیـلـمَـــز . »
** « بلبلی که [سرمای] زمستان ر[ا] نکشیده باشد، قدر (ارزش) بهار را نمیداند .  » **

* «  »

( http://KhalilKord.blogfa.com )